ABC przewodnik

Jak działa odkurzacz centralny? Jak dobierać jednostkę centralną? Na co zwracać uwagę przy zakupie? - czyli wszystko co powinniśmy wiedzieć o odkurzaczu centralnym.

Jak działa odkurzacz centralny?

Odkurzacz centralny składa się z jednostki centralnej wytwarzającej podciśnienie oraz sieci przewodów z zamontowanymi gniazdami ssawnymi, do których podpina się węże z końcówkami. Sprzątanie odkurzaczem centralnym jest podobne do sprzątania tradycyjnym odkurzaczem przenośnym, z tą jednak różnicą, że w odkurzaczu centralnym używamy tylko węża ssącego, który zamiast do odkurzacza wkłada się do gniazda w ścianie. Stamtąd zassane powietrze wraz z kurzem przepływa przewodami ukrytymi w ścianach do jednostki centralnej. Jednostkę centralną montuje się w garażu, kotłowni lub pomieszczeniu gospodarczym. Oczyszcza ona zassane powietrze, a następnie wydmuchuje je na zewnątrz domu. Kurz wchłonięty do instalacji nigdy nie wraca do pomieszczenia, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych odkurzaczy, w których zastosowanie nawet najlepszych filtrów nie chroni przed przedostawaniem się drobin kurzu z powrotem do wnętrza.

Sprzątanie odkurzaczem centralnym

Sprzątanie jest zdecydowanie skuteczniejsze niż przy użyciu systemów przenośnych, gdyż jednostka centralna wytwarza dużo większe podciśnienie i przepływ powietrza, a kurz zostaje wydalony bezpowrotnie. Skuteczność ssania przekłada się na krótszy czas sprzątania. System ten ma też właściwość, którą wiele osób bardzo sobie ceni – podczas sprzątania odkurzaczem centralnym w pomieszczeniach nie ma hałasu, jaki wytwarza silnik tradycyjnego odkurzacza. Użycie centralnego odkurzacza wymaga tylko włożenia giętkiej rury do gniazdka w ścianie i już można sprzątać. Nie trzeba podłączać urządzenia do prądu czy przenosić odkurzacza z pokoju do pokoju.
Nowszy system to wąż chowany w ścianę Retraflex którego zaleta jest wąż który chowa się automatycznie w ścianę czyli nie przenosimy węża i nie musimy go po skończonym odkurzaniu składać i przenosić do szuflady czy na wieszak - Oszczednośc Czasu i Wygoda. Odkurzacze centralne mają też wiele dodatkowych udogodnień, jak np. automatyczne szufelki, instalowane na poziomie podłogi w kuchni lub przedsionku, które umożliwiają podmiatanie zwykłą miotłą kurzu i piasku, bez konieczności sięgania po standardową szufelkę lub zestaw do sprzątania.

Jednostka centralna

Sercem instalacji odkurzaczy centralnych jest jednostka centralna. Wytwarza ona podciśnienie i zasysa powietrze z instalacji, oczyszcza je i wydmuchuje na zewnątrz domu. Jednostki centralne różnią się między sobą wielkością, mocą, rozwiązaniami konstrukcyjnymi, metodą filtracji powietrza, okresem gwarancji oraz ceną. Możemy wybierać spośród różnych rodzajów jednostek centralnych i stosowanych w nich silnikach oraz rodzajach separacji. W domach jednorodzinnych zalecane są jednostki centralne z silnikami komutatorowymi. Producenci oferują różne rozwiązania chłodzenia silników. Tańsze jednostki centralne mają silniki przelotowe, jak tradycyjne odkurzacze, w których zasysane powietrze po przejściu przez worek na kurz i filtry przechodzi przez silnik i chłodzi go. Wymaga to jednak zastosowania dobrych filtrów oraz systematycznego ich czyszczenia. Innym rozwiązaniem są silniki chłodzone powietrzem z otoczenia, a powietrze zasysane przez turbinę z instalacji jest odseparowane od silnika. To rozwiązanie zapewnia większe podciśnienie w instalacji i dłuższą żywotność urządzenia oraz umożliwia zastosowanie separatorów cyklonicznych. Dobierając jednostkę centralną, możemy zdecydować się albo na urządzenie z filtrem czyli workiem odwróconym lub filtrem HEPA lub bez filtra.

Wydajność centralnej jednostki systemu odkurzania

Przed wyborem wydajności jednostki centralnej należy obliczyć maksymalną długość przewodu ssawnego i powierzchnię do sprzątania. Wydajność jednostki centralnej powinna być dobrana tak, aby zapewnić optymalne podciśnienie dla gniazda położonego najmniej korzystnie, czyli najdalej. Obliczenia hydrauliczne prowadzi się w sposób uproszczony, przy założeniu, że w instalacji będzie w danej chwili wykorzystywane tylko jedno gniazdo. W domach jednorodzinnych nie ma potrzeby uwzględniania trójników i różnych średnic przewodów. Sumuje się odcinki proste, a opory miejscowe w kształtkach zamienia na liniowe, np. kolano zmieniające kierunek przepływu o 45° zastępuje się odcinkiem prostym długości 1,5 m. Do tak otrzymanych wartości dodaje się długość przewodu wylotowego. Należy jednak pamiętać, że obliczenia te wykonuje się tylko dla jednego najmniej korzystnie położonego gniazda, a nie dla całej instalacji. Zsumowanie długości całej instalacji spowoduje wybór zbyt dużej jednostki centralnej. Dokładne wytyczne do obliczeń oferują sprzedawcy.

Separacja zanieczyszczeń

Jednostki centralne różnią się też metodami separacji zanieczyszczeń. Najprostsze rozwiązania bazują na technologiach stosowanych w zwykłych odkurzaczach przenośnych. Jedna z nich polega na wykorzystaniu separatorów workowych – jednorazowych worków papierowych lub worków z tkaniny do wielokrotnego użytku. Stosuje się też tzw. worek odwrócony, nazywany również workiem samoczyszczącym. Po włączeniu odkurzacza worek ten jest zasysany w górę w stronę wirnika, co powoduje jego odwrócenie na lewą stronę i w tej pozycji pracuje on jak zwykły filtr workowy. W dnie worka są zaszyte ciężarki, które – po wyłączeniu odkurzacza – powodują opadanie worka i jednocześnie jego odwrócenie, a tym samym opadnięcie  na dno zbiornika cięższych śmieci. Drobny kurz i włochate zanieczyszczenia pozostają jednak na worku. Odkurzacze z workami i silnikami przelotowymi nie osiągają takiej siły ssącej, jak odkurzacze z typową separacją cykloniczną, która jest najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą separacji w odkurzaczach centralnych renomowanych producentów. W tym rozwiązaniu oddzielone są od siebie obiegi powietrza do chłodzenia silnika i powietrza z instalacji odkurzacza. W separatorach cyklonicznych do oczyszczania powietrza z kurzu wykorzystywana jest siła odśrodkowa wytwarzana przez wirnik. Kurz i śmieci są cięższe od powietrza i w wyniku wytworzonego w separatorze ruchu wirowego są odseparowywane i stopniowo opadają na dno zbiornika, a powietrze, po przejściu przez filtr, wydalane jest na zewnątrz. Na dnie zbiornika cyklonu umieszcza się worki papierowe, do których opadają zanieczyszczenia. W odkurzaczach z separacją cykloniczną montowane są niekiedy worki odwrócone, ale, niestety, w efekcie użytkownik musi zmagać się z koniecznością jego ręcznego czyszczenia.

Lokalizacja jednostki centralnej systemu odkurzania

Jednostkę można umieścić w garażu, piwnicy lub pomieszczeniu gospodarczym. Powinna się ona znajdować w miejscu suchym i dostępnym, lecz oddalonym od pomieszczeń mieszkalnych. Najlepiej umieścić ją na ścianie takiego pomieszczenia, aby wygodne było opróżnianie pojemnika na kurz. Przy lokalizacji jednostki centralnej należy wziąć też pod uwagę rozplanowanie instalacji wewnątrz budynku oraz możliwość wyprowadzenia przewodu wydechowego na zewnątrz. Powinien on wychodzić z dala od okien, zwłaszcza sąsiada, i na boczną elewację budynku – nie wyżej niż 30 cm nad powierzchnią terenu.

Rozmieszczenie gniazd ssawnych

Rozmieszczenie gniazd ssawnych decyduje o komforcie korzystania z odkurzacza centralnego. Muszą być one rozplanowane tak, aby podczas sprzątania można było wygodnie dotrzeć z wężem do każdego miejsca w budynku i sprawnie ominąć meble. Lokalizacja gniazd powinna zapewnić też odkurzanie zasłon i firanek oraz narożników ścian i sufitów. W domach jednorodzinnych najlepiej sprawdza się wąż długości 7–9 m i do jego zasięgu dobiera się ilość i lokalizację gniazd ssawnych. Po rozplanowaniu gniazd należy zlokalizować automatyczne szufelki. Standardowo montuje się je tam, gdzie nanosi się najwięcej piasku i kurzu oraz w pomieszczeniach, w których powstaje najwięcej śmieci, tj. w przedsionkach i w kuchni. Warto też wykonać gniazdo w garażu, w pobliżu bramy wjazdowej, aby móc odkurzać wnętrze samochodu znajdującego się też przed garażem.  

Ekspert radzi  Ze względu na konieczność wykonania instalacji przewodów ssawnych, decyzję o inwestycji w odkurzacz centralny najlepiej podjąć w trakcie budowy domu, ale przed jego wykończeniem. Na tym etapie jej montaż warto powierzyć wykonawcy instalacji sanitarnych i grzewczych – instalatorowi. Dla niego będzie to zadanie proste, a my nie poniesiemy większych kosztów za robociznę. Instalacje dla odkurzaczy centralnych montuje się także w domach już wykończonych i zamieszkałych, lecz nie jest to już tak proste i trzeba liczyć się z większymi kosztami. Ułożenie instalacji wymaga bowiem w takim przypadku kucia w ścianach lub podłogach bruzd i wiercenia otworów do ułożenia przewodów ssawnych. Alternatywnie można próbować ją ukryć w zabudowanych wnękach lub w zewnętrznej warstwie izolacji budynku. Układając instalację centralnego odkurzania w zamieszkałym domu, należy również uważać, aby nie uszkodzić istniejących przewodów instalacji, np. elektrycznej czy centralnego ogrzewania. 

Instalacja

Kiedy mamy już miejsce na lokalizację jednostki centralnej i rozmieszczone zostały gniazda, można przystąpić do rozplanowania sieci przewodów. Tu obowiązuje prosta zasada – im mniej kształtek, a więcej odcinków prostych, tym lepiej. Przy prowadzeniu przewodów należy unikać oporów hydraulicznych, gdyż powietrze w takiej instalacji jest zasysane z prędkością dochodzącą do 100 km/h i każda zmiana kierunku rur ma wpływ na jego prędkość i moc ssania. Druga zasada to unikanie spadków grawitacyjnych przy łączeniu odcinków przewodów. Trzecia to unikanie krzyżowania instalacji centralnego odkurzacza z innymi instalacjami, np. z instalacją centralnego ogrzewania, elektryczną, a zwłaszcza ogrzewania podłogowego (należy zachować minimalną odległość 50 cm od instalacji ogrzewania podłogowego). Jeśli to możliwe, to przewody należy prowadzić w wylewce podłogi i w pionowych bruzdach w ścianach lub w szachtach instalacyjnych. Jeśli jednostka centralna będzie znajdowała się w garażu lub budynku gospodarczym wolno stojącym, to przejście pomiędzy budynkami najlepiej wykonać w osłonie z przewodu o większej średnicy, wykonanego z innego tworzywa niż PVC, ponieważ jest ono bardzo kruche w temperaturach poniżej 0°C. Kiedy zachodzi konieczność wykonania przejścia pomiędzy budynkami pod ziemią, również należy użyć przewodu osłonowego odpornego na niskie temperatury i odkształcenia pod wpływem nacisku gruntu. Instalacje wykonuje się z rur i kształtek z PVC o gładkiej powierzchni wewnętrznej. Przeważnie stosuje się połączenia klejone, gdyż zapewniają one dobrą szczelność. Ważne są średnice rur i kształtek – nie mogą być za małe. Optymalne to około 2 cale, czyli nieco ponad 5 cm.

Elektryczność

Po ułożeniu instalacji ssawnej należy ułożyć przewody elektryczne pomiędzy jednostką centralną a gniazdami ssawnymi i szufelkami. Przewody te będą przesyłać sygnał włączający jednostkę centralną po włożeniu węża do gniazda ssawnego. Należy je prowadzić wzdłuż rur i stosować przekroje adekwatne do napięcia, np. dla 24 V zaleca się przewód o przekroju min. 0,75 mm2. Optymalnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie oddzielnego przewodu elektrycznego do każdego gniazda i szufelki.

System

Firmy oferują jednostki centralne różnych typów, przewody i kształtki z PVC do budowy instalacji, węże ssawne i ssawki (do podłóg, dywanów, kurzu, szczelinowe, szczotki turbo) oraz gniazda ssawne i automatyczne szufelki, a także akcesoria dodatkowe, jak np. separatory do zbierania popiołu przed kominkiem oraz separatory płynów i całą gamę produktów przydatnych w eksploatacji centralnego odkurzacza. Warto bardzo dokładnie zapoznać się z elementami systemu, aby wiedzieć, na co zwrócić uwagę przy zamawianiu i nie kupować niepotrzebnych akcesoriów, które można dokupić później. Lepiej zainwestować w droższą jednostkę niż w wiele akcesoriów za tę samą cenę. Wielu inwestorów koncentruje się tylko na jednostkach centralnych, ale przy wyborze producenta warto brać pod uwagę również to, czy oferta firmy zawiera wszystkie elementy, począwszy od rur, po akcesoria dodatkowe. Warto też sprawdzić, jak szeroki jest wybór jednostek centralnych, nie tylko pod względem wydajności, ale też różnych technologii budowy, a zwłaszcza rozwiązań separacji kurzu.

Eksploatacja

W jednostce centralnej znajduje się pojemnik na kurz, który należy systematycznie opróżniać. Wymieniać należy też filtry – zgodnie z zaleceniami producenta. W niektórych folderach producentów zdarzają się porady, że separatory wystarczy oczyścić raz na pół roku. Jednak ze względów higienicznych powinno się to robić nie rzadziej niż raz na trzy miesiące i to niezależnie od tego, czy pojemnik jest całkowicie wypełniony, czy nie. Odkurzacze z filtrami workowymi należy oczyszczać częściej. Systematyczne czyszczenie zapewni nie tylko wydajną pracę systemu, ale zapobiegnie również ewentualnemu namnażaniu się roztoczy i bakterii oraz pleśni w separatorze.